Çamurcun

Çamurcun » Eurasian Teal » Anas crecca

Biyolojik Bilgiler

Tanımı

Alem: Animalia (Hayvanlar)

Şube: Chordata (Kordalılar)

Sınıf: Aves (Kuşlar)

Takım: Anseriformes (Kazsılar)

Familya: Anatidae (Ördekgiller)

Alt familya: Anatinae (Ördekler)

Cins: Anas

Tür: A. crecca

Binominal adı: Anas crecca

İsim Babası: Linnaeus, 1758

2008 Kırmızı Liste Kategorisi : Asgari Kaygı

Çamurcun (Anas crecca), ördekgiller (Anatidae) familyasından bir ördek türü. Daha önceleri adı Nettion crecca [1] olarak bilinirdi.

Erkeklerde baş kahverengi olup, baş yanlarında gözleri de içine alan ve enseye doğru darlaşarak uzanan yeşil renkli geniş birer kuşak vardır. Bu kuşağın ön kısmı sarı bir çizgi ile çevrilidir. Ayrıca ensede de siyah bir leke bulunur. Kuyruk gri, karın taraf mat beyazdır. Dişilerde ise genel renk kırmızıya çalan kahverengidir. Ancak üzerindeki lekeler erkekten daha iridir. Erkek ve dişide kanat aynaları yeşil ve aynaların ön ve arka kenarları beyaz, gaga ve ayaklar mavimsi gri renktedir.

Yüzücü ördeklerin en küçük olanıdır.

Ülkemizde en çok görülen ördek türüdür.

Üreme mevsimleri haricinde erkekler dişilere daha benzer olarak görünürler.

Uçuşları hızlıdır.

ALT TÜRLER:

A.c.nimia - Aleutian Çimen Ördeği - Aleutian Adalarında yaşar.

A.c.carolinensis - Amerikan Çimen Ördeği - Amerika'da yaşar.

Yeşilbaştan sonra ülkemizde en çok görülen yüzey ördeği Anas crecca yani çamurcundur.

Ülkemizin çeşitli bölgelerinde tıkır,civil,papi,mıkır ,behri olarakta adlandırılır.Ne yazıkki avcıların en çok avladığı ördek türüdür.Toplu gezmesi sonucu daha kolay hedef olurlar.İç sularda,dere kenarlarındaki otluklarda gündüzleri sürüler halinde beslenirler.Sudan 90 derece açıyla havalanabilirler.Bu ördek milleti ilginçtir,Avrupa'da park ve göletlerde insanlara yakın ve ellerinden beslenirler,ülkemize gelince deli gibi olur yanına kimseyi yanaştırmazlar.

Habitatı

Çamurcunlar üreme mevsiminde özellikle, kenarında yuva yapmaya elverişli bitkilerle örtülü ağaçlık alanların olduğu sığ ve daimi suları tercih ederler.

Özellikle küçük ağaçlıklı nehir vadilerindeki bol ve hızlı yetişen bitkileri barındıran küçük tatlısu gölleri ve sığ bataklıklar büyük bir sulak alanı, göl veya akarsu sistemini oluşturan su alanları olduklarından, açık sulara tercih edilir.

Diğer uygun habitatlar ise küçük göletler, su birikintileri, lagunlar ve yavaş akan derelerdir. Üreme mevsimi dışında da yine benzer habitatlara giderler.

Bataklık, göl habitatlarının yanısıra, bol ve hızlı gelişen vejetasyona sahip korunaklı sular ve hatta sel alanları ve yapay sulara dahi giderler. (örn: su havzaları)

Otlanmak için çamur düzlükleri olan bataklıkları tuzlu veya açık su habitalarına tercih etmesine karşın, kışın tuzlu ya da acısu lagunlarının, tuzlu bataklıkların, gelgit koylarının, gelgit alanı çamur düzlüklerinin, deltaların ve nehirağzı sularının kıyılarında dahi görülebilirler.

YAŞAMA ORTAMI: Göl ve nehir kıyılarındaki sazlıklar.

Tür, sulak alan drenajı gibi sebeplerle alçak arazi kaybı ve bozulması, ağaçlandırma ve arazi kullanımı değişiklikleri gibi sebeplerle de yüksek arazi kaybı tehdidiyle karşı karşıyadır.

Yayılışı

Geniş bir yayılımı vardır, küresel yayılım alanı 26milyon km^2 den fazladır.

Ülkede Işıklı Gölü,Çorak Gölü, Meriç Deltası, Gediz Deltası ve Göksu Deltası türün yoğunlukla kaydedildiği Önemli Kuş Alan'larıdır.

Kışları güney Afrika ve Asya'ya göç eden kuşlardır. Üreme zamanları dışında topluca yaşar ve büyük sürüler halinde bulunurlar. Hemen her yerde yaşarlar. Ancak tercih ettikleri alanlar yavaş ve durgun akan sular ve çipillikli bataklıklardır.

Avrupa ve Asya'nın en kuzey bölgelerinde görülür.

Çamurcun ördeğe bazı yörelerimizde, "Küçük Ördek, Behri, Kirik, Cüce Ördek" de denir.

Beslenme

İlkbahar ve yaz aylarında beslenme çoğunlukla yumuşakçalar, solucanlar, kabuklular ve böcekler olmak üzere hayvansaldır.

Kışın ise su bitkilerinin, otların, sazların tohumları ve hububat ve pirinç gibi tarımsal ürünlerle beslenirler.

Beslenmeleri genellikle bitkiler ve otlamayladır. Yuvalarını yere, suyun yanına, bir kapak altına yaparlar.Daneli bitkilerden hububatlarıda çok severler...

Biyolojisi

Çamurcun, yüzücü ördeklerin en küçük olanıdır ve boyu; 34-38 cm uzunluğunda ve 53-59 cm kanat genişliğindedir. Üreme dönemlerinde erkeklerin yan tarafları ve sırtları arkada sarıyla biten gri renkte, ensede beyaz köşeli yeşil renkli, uçma ya da dinleme sırasında açıkça görülebilen renkte bir yama bulunur. Başı fındıkkabuğu, gözler etrafında yeşil çeçeve vardır.

Dişiler açık kahverengi, yeşilbaşa benzer özelliktedirler.

Ömrü:243 aydır...

BESLENME: Yumurta yemi dışında, buğday, mısır gibi tohumlar ve bolca yeşillik.

ÜREME YAŞI: 6 aylık-Bir yaşında.

ÜREME ZAMANI: Mayıs ayı.

YILLIK YUMURTA SAYISI: 6-12 yumurta...ortalama 10 yumurta...

KULUÇKA SÜRESİ: 21-22-23 Gün.

Alttürler;

Anas versicolor - Gümüşi çamurcun

Anas puna - Puna çamurcunu

Anas hottentota - Hottentot çamurcunu

Anas gibberifrons - Sunda çamurcunu

Anas gracilis - Boz çamurcun

Anas flavirostris - Benekli çamurcun

Anas formosa - Formoza çamurcunu

Anas crecca - Çamurcun

Anas cyanoptera- Tarçın renkli çamurcun

Anas discors - Mavi kanatlı çamurcun

Anas bernieri - Bernier çamurcunu

Anas capensis - Pelerinli çamurcun

Anas castanea - Kestane çamurcunu

Anas aucklandica - Kahverengi çamurcun

Uzunluğu yaklaşık 35 cm olan çamurcun (Anas crecca) kuzey yarıkürede en yaygın görülen ördek türleri arasında yer alır. Çok hızlı uçar. Erkeğin başı kestane kızılıdır ve başının yanlarında gözlerden başlayıp enseye kadar uzanan parlak yeşil şeritler bulunur.Dilerseniz ördek nedir az değinelim bilgilenelim.

Ördekler 2 temel gruba ayrılırlar;

Dalıcı ördekler,

Bataklık ördekleri.

Ülkemizde en sık raslanan dalıcı ördekler; patka, elmabaş, altıngöz, dikkuyruk, pasbaş ve denizalasıdır. Bataklık ördekleri ise; yeşilbaş, kaşıkgaga, kılkuyruk, macar ve behridir (çamurcun). Arasıra görmeye alışık olmadığımız ördeklere de raslarız. Bunlar dış ülkelerde ki olağandışı hava koşulları sonucu ülkemizde konaklamak zorunda kalan ırklardır.

Dalıcı ördeği sudayken de havadayken de bataklık (çipil) ördeğinden ayırmak mümkündür. Dalıcı ördeklerin boyun kısımları uzun, vücudun arka kısmı ise kısadır. Bataklık ördeklerinde ise bu durum tam tersidir. Ayrıca dalıcı ördeklerin kanatları bataklık ördeklerine oranla daha kısadır. Dalıcı ördekler diğerlerine nazaran daha süratli uçarlar. Arkanızdan gelen bir ördek sürüsünü en ufak bir anda yani yüz metre önünüzde bulursunuz. Akşamları ise bazan o kadar süratli geçerler ki, sadece kanat seslerini duyarsınız ve gözlerinizin neden daha iyi görmediğine şaşarsınız. Ördekler görme yeteneği son derece gelişmiş, insanoğlunun algılayamadığı renkleri ve hareketleri çok uzaktan ayırt edebilen bir kuştur. En ufak bir görüntü sarı sazların arasında yüzlerce metre yukarıdan geçen bir ördeğe yanıp sönen bir uyarı lambası gibi etki eder.

Göçü

Trakya ve Kuzeybatıanadolu bölgelerinde yerli olan çamurcunlar, diğer bölgelerde, (Güneydoğu hariç) kışın konaklayan göçmen kuşlardır.İlimizde çok az sayıda da olsa gözlemlerimizde yerli kuş görmekteyiz...Çürüksu nehrinde bile üreyen çamurcun çiftlerini sık sık görmekteyiz,bilhassa bol sazlıklı Buldan Yayla Gölü,Umut Sazlığı,Çaltı ve İnceler sulakalanları,Acıgöl ve Işıklı da üreyen çamurcunları bekleyen en büyük tehlike göllerdeki çamurları ve sazlıkları drenajla temizlemek isteyen DSİ ve çevre bakanlığının akıl almaz projelerle yok etmek istemesi, üstüne su akan derelerin ıslahı ve HES lerce sularına gem vurulması veya bu tarz projelendirilmesi doğaya büyük darbe vuracaktır...

Popülasyonu

6,5-7,6 milyon bireylik büyük bir küresel popülasyona sahiptir.

Küresel popülasyon eğilimi tanımlanmamıştır ancak, IUCN Kırmızı Liste'nin düşüş kriteri sınırlarına yakın olduğu düşünülmemektedir.

(örn: 10 yıl içinde ya da 3 nesilde %30'dan fazla düşüş)

Denizli'deki sulak alanlarımızda kışın tahmini 10bin çamurcun ördeğin konakladığını yaptığım gözlemlerden belgelemiş durumdayım.Zaten Türkiyedeki tüm kuş sayımı haftasında sayılan 700bin civarındaki ördeğin ilk sırasını yeşilbaş ikinci sırayı çamurcun ördek almaktadır.

Burda en çok sayıda çamurcun olduğunu düşünüyorum ve bu sayınında 350bin-400binini çamurcun alabilir diye bir tahmin düşünüyorum uzunca zaman gözlemlerime göre...

Davranışları

Türün kuzey üreme popülasyonları çoğunlukla göçebeyken, daha ılıman bölgelerdekiler yerleşik ya da bölgesel yayılımcıdır.

Mayıs ayından itibaren çiftler halinde ya da küçük gruplar halinde ürerler.

Haziran veya Temmuz başında dişilerin kuluçkaya yatmasıyla beraber erkekler biraraya gelir ve 4 hafta kadar sürecek olan geniş çaplı bir tüy değiştirme göçüne katılırlar.

Ya da üreme alanı yakınlarında uçuşsuz bir tüy değiştirme dönemi geçirirler.

(Dişiler üreme alanında tüy değiştirirler.)

Üreme sonrası tüy değiştirme göçünden sonra güneye göçerler.

Sonbahar göçü en yoğun olarak Ekim-Kasım aylarında gerçekleşir.

Üreme mevsimi dışında 30-40 bireylik büyük gruplar oluştururlar, bazen yüzlercesi birarada bulunur.

Kış boyunca geceleri beslenirler (özellikle avlanma sezonlarında).

Yuva, sık bitkilerin arasında veya çalıların altında toprağa açılan bir çukurdur.

Suya yakındır, nadiren 100 metreden daha uzaktır.

Koloni halinde yaşamadıkları halde, komşu çiftlerin yuvaları 1 metre mesafede olabilir.

Üreme mevsimleri haricinde erkekler dişilere daha benzer olarak görünürler.

Yüzen ördeklerin en küçüğüdür. Sürüler halinde uçmayı seven kuşlardır. Çok hızlı uçarlar.

Yerel Adlar

Çamurcun ördeği= Kılcal ördek-Budan ördeği

Bu ördeğe bazı yörelerimizde, "Küçük Ördek, Behri, Kirik, Cüce Ördek", çamurcun=civil ,mıkır veya tıkırdak olarak bazı yörelerde söylenir.

Kirik Ördeği veya Çamurcun ördek-civil ördek,bıldırcın ördeği,bağırtlak ördeği,küçükördek / bataklık ördeği,çamurcu,kahverengi başlı civil,cibil ördek,yeşilkuşaklı-Denizli ( wolfkenan)

çamurcun – mart ördeği / Kastamonu ( naktan ) çamurcun fiyyik / ADANA / (moseonurr)

Çakırkanat (Kazım Çapacı)

Ses-Ötüşü

Bu tür gürültücüdür.

Erkekler tiz bir ıslık çıkarırlarken (berrak ve metalik bir 'krük krük'),

dişiler zayıf "kuack" şeklinde öterler.

Tüm ördek vaklamalarını incelediğimizde dişilerin böyle öttüğü ve de dünyada yankılanmayan

tek sesin bu olduğu kanıtlanmıştır.

Ayırıcı Tanı

erkeği kahverengi kafalı gözünün arkasına doğru boyuna kadar yeşil bir kuşak iner,dişisi yeşilbaşın dişisi olan boz renkli küçüğünü andırır...kanatlarda ayna dediğimiz renkli bölümde yeşil kuşak ve beyaz şeritlerle çevrilidir...

Kaynaklar

BirdLife International, Vikipedi, Virtual Birds

http://uzmanforum.com/showthread.php?tid=21

http://www.izafet.com/kus-turleri/309842-camurcun.html

http://www.varbak.com/bataklik-ordekleri-cesitleri-cinsleri-t25261.html?s=bb8fb7dea2707a7be1c0ada378e4b71b&

kendi kaynak dergiler ve bilgilerim,http://www.bibilgi.com/Anas

Türün video görüntüleri için:

http://www.okanbilge.com/kusvideo/video.php?video=camurcun1.wmv

http://www.okanbilge.com/kusvideo/video.php?video=camurcun2.wmv

http://www.okanbilge.com/kusvideo/video.php?video=camurcun3.wmv