Kaşıkgaga

 

Kaşıkgaga » Northern Shoveler » Spatula clypeata

Biyolojik Bilgiler

Tanımı

Kaşıkgaga (Anas clypeata): Ördekgiller (Anatidae) familyasından Avrupa ve Asya`nın kuzey bölgeleriyle Kuzey Amerika`nın bazı alanlarında bulunan bir yüzücü ördek türüdür.

Bu tür spatula şeklindeki gagasıyla diğer türlerden kolaylıkla ayırt edilebilir. Özelliklerinden biri başını döndürmeden arkayı görebilmesidir. Elmabaşdan az daha ufak olan dişi kaşıkgaga uçuşta daha koyu olan karnı ile ayırd edilebilir. Erkeğinin başı koyu parlak yeşil, göğsü beyaz, karnı ve kenarları kahverengi, sırtı siyahtır. Kanadın başladığı yerde mavi tüyler bulunur. Gaga siyah olup kırmızı bacakları yeşile çalar. Dişi daha geniş desenli bir tekiri andırır. Kahverengi tonlardaki tüyleri, gözün üzerinden geçen koyu renk bir çizgi ve gri gagası belirgin özelliklerindendir. Genci erişkin bir dişiye benzer ama tepesi ve ense renkleri daha koyudur.

Bugün yaşayan bir alttürü bulunmamaktadır. Dursunlu da çok benzer bir ördeğin kemik fosilleri bulunmuş ancak kaşıkgaga ile olan ilgisi kanıtlanamamışdır.

Türkiye deki 7 Anas cinsi türünden biri de Kaşıkgagadır.

Yeşilbaşa benzemekle birlikte koca ve geniş gagasıyla kolayca ayırt edilir. ( rousettus )

Habitatı

Normal zamanlarda tatlı suları tercih etmelerine rağmen kışın deniz kıyılarının daha ılıman ortamına göçerler.

Yayılışı

Ülkemizde Batı, Orta ve Doğu Anadolu`daki sulak alanlarda kuluçkaya yatar. Yerli olanların dışında kışın göçmen olanların da gelmesiyle kalabalıklaşırlar. Fransa`nın batısı, İngiltere ve Romanya kıyılarında her mevsim görülebilirler. Diğer isimleri kaşıkçı ve Kepçelidir.İspanya , Yunanistan , Güney fransa ve Arnavutluk yanlızca yaz aylarında görülürken orta avrupa ve Marmara denizi Kıyıları ve Trakyada , tüm Avrupa kıtasında devamlı olarak uygun göller arasında gezindiği ve bulunduğu yerli türlerden sayılmaktadır..Kuzeyde kutup dairesine yakın yerlere yakın alanlara kadar popülasyonu uzanmaktadır...

Beslenme

Spatula şeklindeki gagası beslenmesinde en büyük avantajıdır. Yüzey ördekleri içinde en gelişmiş filtre sistemi kaşıkgagada bulunur. Gagasını suyun içinde sağa sola gezdirerek küçük canlılar, yeşillikler ve planktonlarla beslenir.

Biyolojisi

Nisan veya Mayıs aylarında yuvasını suya yakın bir yerde kuru bir yere kurar. Kuru dal ve kamışlardan yapılan yuvanın içini dişinin tüyleriyle döşerler. Çoğu ördek türlerinde olduğu gibi yavrular yumurtadan çıkar çıkmaz yuvadan ayrılırlar. Yavruların tüylenmesi 6 hafta kadar sürer ve sadece dişi tarafından beslenirler.

Göçü

Erken göçmen olan bu kuşlar ilk donla beraber üreme bölgelerinden ayrılırlar. Göçer popülasyon Avrupa`nın daha ılıman bölgelerine ve hatta bazıları Akdeniz`i geçerek Afrika`daki kışlama bölgelerine uçarlar ve ak deniz havzasında yazları sık rastlanır.

Popülasyonu

Dünyada 5 ila 6.4 milyon birey yaşadığı tahmin edilmektedir.American kaynaklarında değerli bilgiler çokça bulunabilinir....

Çin , Hindistan , Kuzey Batı Afrika Mexica ve Kuzey Amerika`da gibi nerdeyse tüm dünyada rastlanabilen kuşlardır. Avrupa ve asyada ise önemli türlerdendir. Ancak Avusturalya da varyasyonları olduğu yazmaktadır...

Tüm İngiltere Avrupa populasyonunun %20 barındırdığı yazmaktadır.

Davranışları

Üreme bölgelerini koruma konusunda hiç taviz vermezler. 5 ila 30 hektarlık üreme bölgelerine diğer canlıların girişine kesinlikle müsaade etmezler. Uçarken boynunu iyice uzatması kanatları vücudunun çok gerisinde olduğu hissini verir. Erkek kaşıkgaga diğer ördeklerin aksine yavrular yuvadan ayrıldıktan sonra da yuva bölgesini korumaya devam eder. Bu davranışı, zamanının çoğunu alan beslenme alışkanlıklarından ileri geldiği tahmin edilmektedir.

Soğuğu sevmeyen kuşlardandır. Güçlü kanatları ve yapısından dolayı uzun zorlu göçler yapabilirler....

Yerel Adlar

Diğer isimleri kaşıkçı ve Kepçelidir.

Kaşıkgaga : zokzok,kepçeli / Denizli (wolfkenan )

Zok zok- Kazım Çapacı

Ses-Ötüşü

Kaşıkgaga vaklar ama sessiz bir türdür. Sesi ancak baharda duyulur. Erkek rovv rovv tuuk tuuk ve dişi gak gak sesleri çıkarır.

Şu adresten hem doğal ortamdaki hallerini ve seslerini çok güzel bir halde izleyebilirsiniz...

http://naturebytesvideo.com/bytes_K-O/northern_shoveler.html

Ayırıcı Tanı

Ayırıcı Tanı bilgisi bulunamadı

Kaynaklar

Dobkin, E., D. Wheye. 1988. The Birder’s Handbook. Simon and Schuster Inc.

Farrand, J. 1988. An Audubon Handbook Western Birds. New York, N.Y.: McGraw-Hill Book Company.

Gooders, J., T. Boyer. 1986. Ducks of North America and the Northern Hemisphere. New York, N.Y.: Dragon`s World.

Johnsgard, P. 1965. Handbook of Waterfowl Behavior. Cornell University.

Robbins, C., B. Bruun, H. Zim. 1983. A Guide to Field Identification. Racine, Wisconsin: Western Publishing Company, Inc..

Soothill, E., P. Whitehead. 1978. Wildfowl of the World. Blanford Press Ltd..

Todd, F. 1979. Waterfowl, Ducks, Geese, and Swans of the World. Seaworld Inc..

20