GEDİZ DELTASI LEYLEKLER 1

Türkiye’nin en önemli doğal alanlarından biri olan Gediz Deltası pek çok kuşa ev sahipliği yapıyor. Bu kuş türleri arasında leylek, ekolojik öneminin yanı sıra insanlara yakın yaşaması, halk kültürünün bir parçası olması ve neslinin hızla azalıyor olması gibi nedenlerle önemli bir yere sahip. Gediz Deltası’nda toplam 51 adet leylek yuvası bulunuyor. Bu yuvalardan 29 tanesi de leylekler tarafından kullanılıyor.

Leyleklerin neslinin azalmasının en önemli nedeni sulakalanların yok olması ya da eskiye göre çok küçülmesi. Bunun yanı sıra tarım ilaçları ve elektrik telleri de leyleklerin sayısını hızla azaltıyor. Bu tehditler arasında biraz çaba harcayarak en kolay bertaraf edilebilecek olan ise elektrikle ilgili sorun. Gediz Deltası’nda bulunan leylek yuvalarının neredeyse tamamı elektrik direkleri üzerinde yer alıyor. Bu yuvalar elektrik hatlarında sürekli sorun çıkarıyor; kısa devre yapan tellerden yuvalar yanıyor, teller kopuyor, trafolar zarar görüyor. TEDAŞ yetkilileri de bu yuvaları buralardan kaldırıyor. Böylece leylek yuvası sayısı her geçen yıl biraz daha azalıyor. İşte tüm bu sorunların çözümü için İzmir Kuş Cennetini Koruma ve Geliştirme Birliği tarafından 2005 yılında bir “leylek koruma projesi” başlatıldı. Bu proje kapsamında, Gediz Deltası’nda elektrik direği üzerinde yer alan bütün leylek yuvaları 3 yıl içerisinde güvenli platformlarla değiştirildi. Bu platformlar TEDAŞ ile işbirliği halinde üzerinde yuva olan ya da son birkaç yıl içerisinde kaldırılmış yuva olan direklere yerleştiriliyor. Güvenli platformlar sayesinde leylek yuvaları tellerden 1 m yüksekte oluyor ve böylece çarpılma ya da yuvaların yanması ihtimali ortadan kalkıyor. Ayrıca yuvanın olduğu direğe gelen elektrik telleri, yuvadan itibaren 5 er metre yalıtılıyor. Bu sayede özellikle yavruların ilk uçuşları sırasında elektriğe kapılma ihtimalleri de ortadan kaldırılıyor.

Sasalı beldesi içerisinde 3 adet leylek yuvası bulunuyor. Ayrıca belde sınırları içerisinde kalan İZSU ya ait okaliptüs ağacı dikili bölgenin arka tarafında da bir leylek yuvası var. Bu yuvaların tümü elektrik direği üzerinde bulunuyor. Bu yuvalardan özellikle ikisini görmek çok kolay çünkü beldenin meydanına giden yol üzerinde, kahvelere çok yakın bir yerde bulunuyorlar. Hatta Sasalı belediye otobüsüyle geçerken dahi yuvaları görmek mümkün.

Seyrek’te ise belde içerisinde toplam 4 yuva platformu var ancak bunlardan 3 tanesi aktif olarak kullanılıyor. Boş olan platformun da ileride bir leylek çifti tarafından sahiplenilmesini umut ediyoruz. Seyrek’e bağlı mahalle konumunda olan Tuzçullu’da da 4 adet yuva platformu bulunuyor. Bu platformlardan ne yazık ki sadece bir tanesi leylekler tarafından yuva olarak kullanılıyor. Yine Seyrek’in bir mahallesi olan Süzbeyli’de de 2 adet olan yuva platformlarından biri leylekler tarafından kullanılıyor.

Leylekler genel olarak 1 ile 5 arasında değişen sayılarda yavru çıkarıyorlar. Ancak ortalamada 3 yavru büyütüyorlar. Halk arasında leylek yavrulardan birini mutlaka kurban eder diye bir inanış vardır. Gerçektenden de pek çok yuvadan bir ya da daha fazla yavru yuvadan aşağıya düşer ya da ebeveynlerince atılır. Bunun nedeni leyleklerin tüm yavruları için yeteri kadar yiyecek bulamaması durumunda, yavruların sağlıklı büyümeleri açısından bir ya da daha fazla yavruyu feda etmesidir. Böylece kalan yavrular yeterli yiyeceğe sahip olur ve daha sağlıklı büyür. Aksi takdirde ise leylekler tüm yavrulara yeteri kadar yiyecek bulamayacağı için ileride daha fazla yavrunun ölmesi ya da sağlıksız zayıf bireylerin yetişmesi durumu ortaya çıkacaktır.

Dr. ÖMER DÖNDÜREN

Biyolog