Kızıl şahin

Kızıl şahin » Long-legged Buzzard » Buteo rufinus

Biyolojik Bilgiler

Tanımı

En iri yırtıcı kuşlarımızdan biridir.

Şahine (Buteo buteo) göre daha iri, daha uzun kanatlı, daha uzun kuyruklu, daha uzun bacaklı ve daha kızıl tonlardadır. Boyca karaçaylak kadardır.

Süzülürken kanadını omzundan yukarı kaldırır ve bileklerinden bükerek kanat ucunu düz tutar.Dönerek yükselirken kanatlarını iyice yukarı kaldırır.

Yırtıcı kuşlar içerisinde manevra kabiliyeti en iyi olan kuş türüdür,dalışa geçtiği an saatte 320km/s gibi mükemmel bir hıza ulaşır.Bu hızla nefes alamaycağı için burun deliklerindeki kapakçıkları kapatabilir.Nat geo kanalındaki bir araştırmaya göre eğer bir kızıl şahin F-22 Raptor boyutlarında olsaydı it dalaşında F-22 Raptor'a büyük bir üstünlük sağlardı'deniliyordu

Uçuşta bir şahinden çok kaya kartalını (Aquila chrysaetos) andırır.

Erkek ve dişi bireyler arasında görünüş farkı yoktur.

Sadece dişi bireyler erkekten biraz daha iri olur.

Kızıl şahin de, tıpkı şahinde olduğu gibi açıktan koyuya pek çok renk varyasyonu (don) görülür. Genel olarak kafa kahve,alın koyu renkli,tepedeki pas kırmızısı renkli tüylerin kenarları krema beyazıdır ve göğüs rengi oldukça açık, buna karşılık böğür ve karın bölümleri daha koyu renklidir.

Sırt ve omuz tüylerinde geniş ve kahve renkli çizgi veya lekeler vardır;bu tüylerin kenarlarında beyaz lekeler vardır.

Kuyruk genellikle tüm gövde renginden daha açık tonda bir kızıldır,kuyruküstü tüyleri koyu kahvedir.

Kuyruk erişkinlerde çizgisiz olup genç bireylerde enine ince çizgiler vardır.

Koyu donlu kızıl şahinlerin kuyruk sonunda kalın ve koyu renkli enine bir bant bulunur.

Gaga siyah,ayaklar açık sarı,siyah pençeli,iris sarı kahvedir.

Uçuşta alttan en tipik özelliği olarak el bileklerindeki koyu lekeler açıkça görülür ve bunlar şahindekinden daha belirgindir.

El teleklerinin uçları siyah, iç kısımları beyazdır.

Erişkinlerde firar hattı koyu bir bantla çevrelenir.

Uçuşta üstten görünümünde ise en tipik ve ayırıcı özelliği kuyruk sokumu ve kuyruk üstünün sırtla kontrast oluşturacak derecede açık renk görünmesidir.

Özellikle uzak mesafede uçan kızıl şahinleri tanımlamada üstten çok açık görünen kuyruk rengi yardımcı olur.

Habitatı

Kızıl şahinin habitatı genellikle bozkır, tarım arazisi gibi açık alanlardır.

Ancak bunların yanı sıra çok sık olmayan makilik alanlarda, dağlarda, etrafında açık alanlar bulunan orman kenarlarında da yaşar. Yuvasını çoğunlukla yüksek kayalıklara yapar.

Çalı çırpıdan oluşan büyükçe yuvasını kaya kovuklarına kurar.

Uygun kayalık bulunmayan yerlerde ağaçlara da yuva kurduğu görülür.

Yayılışı

Dünya dağılımı Kuzey Afrika, Ortadoğu'nun bir kısmı, Balkanlar, Anadolu, Orta Asya'dır. Yakın zamanlarda Kıbrıs ve BAE de üredikleri kaydedilmiştir.İsrail ile Arabistan ın güneybatısı arasında küçük ancak önemli bir göç koridoru vardır.

Avrupa popülasyonu Türkiye, Bulgaristan ve Yunanistan'la sınırlıdır.

Türkiye'de hemen her bölgede görülmekle birlikte İç Ege, Orta Anadolu ve Doğu Anadolu platolarında çok daha yaygındır.

Beslenme

Kızıl şahinin temel besinini küçük ve orta boy memeliler oluşturur.

Tarla fareleri, yer sincapları (gelengi), tavşanlar; ayrıca sürüngenler (kertenkele, keler ve yılanlar) gibi küçük ve orta büyüklüktekiomurgalılarla beslenir.

Nadiren de olsa leşlerle beslendiği görülmüştür.

Biyolojisi

Kızıl şahinler tüm gündüz yırtıcıları gibi tek eşli (monogam)'dir.

Yılda sadece bir kez kuluçka yaparlar.

Yumurta sayısı 2-4 arasında değişir.

Yumurta ebatları 55,6-59,7x44,4-50,1 mm.

Dişi mart sonu-nisan ortası döneminde yumurtlar.Kuluçka 35 gün sürer.

Yavrular 40 gün kadar yuvada kalırlar.

Yavru bakımı için eşler birlikte çalışır.

Yavrular uçtuktan sonra da bir süre yuva yakınlarında dolaşır ve ebeveyni tarafından beslenir.

Göçü

Kızıl şahin popülasyonunun çoğu yerleşik kuşlardır.

Ancak Balkanlar, Kafkaslar ve Orta Asya'nın kuzey enlemlerindeki popülasyon kış aylarında güneye doğru göç eder(Afrika ve Güney Asya'ya kadar).

Türkiye'deki popülasyon büyük ölçüde yerlidir ve kızıl şahin ülkemizde yıl boyu görülebilir.

Popülasyonu

Türün Batı Palearktik popülasyonunun en fazla 15000 çift olduğu tahmin edilmektedir.

Bunun en fazla 10000 çiftinin Türkiye'de, 800-1500 çiftinin Orta Asya'da, 230-370 çiftinin Balkanlar'da yaşadığı tahmin edilmektedir.

Bu dağılıma göre türün popülasyonunun en büyük kısmı Türkiye'de yaşamaktadır.

Davranışları

Kızıl şahin genellikle havada ağır bir uçuşla daireler çizerken görülür.

Yükselirken çok nadir olarak kanat çırpar.

Isınan hava akımlarını kullanarak ve daireler çizerek avını ya da yaşam

alanını daha rahat görebilmek amacıyla yükselir.

Yerden ya da konduğu tünekten havalanışta da oldukça hantal bir uçuş sergiler.

Havalanırken ya da bir başka noktaya uçarken ağır kanat çırpışı tipiktir.

Avını genellikle uçuşta arar ve görür görmez kanatlarını kısıp dalışa geçer.

Av ararken zaman zaman havada rüzgara karşı asılı kalır ve yeri gözler.

Zaman zaman da tünediği bir kaya ya da ağaçtan av gözleyip saldırdığı olur.

Yerel Adlar

Türkçe :Kızıl Şahin

Yerel : Erzurum(Çalağan)-Uzun bacaklı Şahin.

български : Белоопашат мишелов

česky : Káně bělochvostá

Deutsch : Adlerbussard

English : Long-legged Buzzard

español : Busardo moro

français : Buse féroce

Հայերեն : Ճուռակ տափաստանային

hrvatski : Bjelorepi škanjac

lietuvių : Stepinis suopis

Nederlands : Arendbuizerd

日本語 : ニシオオノスリ

polski : Kurhannik

slovenščina : Rjasta kanja

mancuca :Hiyebele

çince :Yao yıng

doğu türkçe :Sar

Ses-Ötüşü

Şahini andıran ancak daha güçlü bir "piyeeh"tir.

Ayrıca kaya kartalına benzeyen "gep-gep" sesi de vardır.

(Türün sesi butonunu tıklayınız.)

Ayırıcı Tanı

Ayırıcı Tanı bilgisi bulunamadı

Kaynaklar

Türkiye Kuşları...(İlhami Kiziroglu)