İspinoz

İspinoz » Common Chaffinch » Fringilla coelebs

Biyolojik Bilgiler

Tanımı

Orta boylu bir ispinozdur. Erkeği mavimsi gri başı, kızıl kahverengi sırtı, pembemsi göğsü ve iki beyaz kanat çizgisiyle kolaylıkla tanınır. Kaba hatlarıyla dağ ispinozuna benzese de giysisinde turuncu olmaması, beyaz kanat çizgileri ve beyaz kuyruk sokumunun olmamasıyla ondan ayrılabilir. Oldukça desensiz olan dişisi ve ilk kışındaki kuşların kanat çizgileri ve kuyruk dış telekleri beyaz, üst tarafı (ve kuyruk sokumu) çizgisiz kahverengi ya da kahverengimsi zeytin yeşilidir. Diğer bütün ispinoz türlerinden ayrılabilir. Dalgalı uçuşunda her kanat çırpışından sonra kanatlarının tamamen kapatır. Çoğunlukla yerde yemlenir, yerdeyken tutuk tutuk hareket eder. Geçit sırasında ve kışın sürüler oluşturur.

Habitatı

Hem yaprak döken hem de iğne yapraklı olmak üzere çeşitli ağaçlık alanlarda bulunur. Açık ormanları tercih eder, park ve bahçelerde, ekili alanlarda, meyve bahçelerinde ve çitlerde çok yaygındır.

Üreme mevsimi dışında birkaç kez dağılır ve açıkta kalan ekili alanlara sık sık gelir.

Yayılışı

Üreme için yaz mevsiminde bulunduğu bölgeler, Avrupanın doğusu Hazar denizi kuzeybatısı ve İngiltere' nin kuzeybatı ucudur.

Kışın bulunduğu bölgeler Anadolu' nun Güneyi, İran' nın Kuzeybatısı ve orta Anadolu' nun bazı bölgeleridir.

Yılboyunca bulunduğu ve urediği bölgeler Tüm Batı Avrupa ve İngiltere' nin kuzeybatı ucu dışındaki yerleri, Anadolu' nun Güney, Güneydoğu ve Orta Anadolunun bazı bölgelerinin dışındaki tüm yerleri, Hazar Denizinin Batısı ve Güneyi ile Kuzeybatı Afrika' dır.

Beslenme

İspinozlar, esas olarak yerdeki tohumlarla beslenir, ancak böcekler, örümcekler ve solucanların yanı sıra bazı düşmüş meyveler, özellikle elmaları da tüketir.

Biyolojisi

Üreme mevsimi Nisan ayı sonunda başlar ancak yayılış alanına göre değişiklik gösterebilir.

Tek başına dişi tarafından yapılan yuva, bir ağaç çatalına veya kalın bir çalıya yerleştirilir. Kupa şeklindeki yuva çok güzeldir, likenlerden ve yosunlardan yapılmıştır, bu da ona mükemmel kamuflaj ve birkaç parça ağaç kabuğu verir. İç kısmı saç ve bazı tüylerle kaplıdır.

Dişi, pembe, kırmızımsı veya mor benekli 4 ila 5 açık mavi yumurta bırakır. Sadece dişi tarafından kuluçka yaklaşık 11 ila 13 gün sürer.

Doğumda civcivler uzun, kalın ve açık gri tüylerle kaplıdır. Her iki yetişkin tarafından, çoğunlukla böceklerle beslenirler. Doğumdan 13-14 gün sonra yuvayı terk ederler ve beslenmeleri ve uçmaları mümkün olana kadar 15-20 gün boyunca anne ve babalarına muhtaç kalırlar.

Göçü

Menzile bağlı olarak yerleşik veya kısmen göçmendir. Habitatın en kuzeyindeki kuşlar kışın güneye doğru hareket eder.

Popülasyonu

Avrupa ve Kuş gözlemi yapılabilen diğer bölgelerde 100 milyondan fazla popülasyonu olduğu tahmin edilmektedir.

Davranışları

Ötüşünden dolayı ispinozlar kafes kuşu olarak tutulurlardı(tutulurlar)ve yetiştirilirlerdi.Kafeslerin gitgide birbirine yaklaştırıldığı ve rakiplerin sinirlenip ötüşlerini kestikleri yarışmalar düzenlenirdi.En uzun süre bu sinir harbine dayanan ve bölgesini ötüşüyle koruyan ispinoz bu ötme yarışını kazanırdı.

Kışın büyük sürüler halinde yemler, çiftlik ve bahçelerde tohum toplar. Ancak üreme mevsimi boyunca bu kuş çok bölgeseldir. Genellikle yerde ve genellikle diğer İspinozlar ve serçelerle karışık gruplar halinde beslenir. Kısa, hızlı adımlarla yürür, zıplar ve ağaçtan ağaca kısaca uçar.

Üreme mevsimini kuzeyde geçiren bu kuş, kışın bütün Avrupada ve Himalayalara, Japonyaya ve Çine kadar Asyada görülür. Ağaç bulunan yerlere rağbet eder. Akrabası adi ispinoza birçok bakımlardan benzerse de, ütücülük konusunda ondan çok geridir.

Yerel Adlar

İspinoz- Bokçu, Çingen (Manisa/Soma)

Artvin' de Kvınçahe,

Balıkesirde Alacakanat,

İzmir' de alaganat,

Rize' de espanika gibi isimlerle de bilinir.

İspinoz-bokcu,tohum toplayıcı ( Denizli ) / wolfkenan

Kastamonu – Abana / ispinoz – ayerji / ( naktan )

ala saksağan, barak, cingencik, dingilcik, elamencik, kar kuşu, pinpin- Kazım Çapacı

Ses-Ötüşü

Ötüşü gür, hızlı ve melodiktir.

Bölgesel varyasyon gösterebilir.

Tipik sesi büyük baştankaraya benzer bir "pink",

uçuş sesi yumuşak bir "dyup", uyarı sesi cırtlak bir "viit" ve florya gibi bir "tsvii"

Ayırıcı Tanı

6 alt tür bulunur;

Fc coelebs: Erkek daha renkli. Tunus'tan

Fc spodiogenys:

Fc palmae: Las Palmas de Gran Canaria - İspanya'dan.

Madeira'dan Madeirensis fc: Erkek, üst sırtında yeşil bir belirti ile mavimsi gridir.

Fc africana : Kuzey Afrika'dan. Yeşil bir sırtı var. Kanarya Adaları'ndan

Fc canariensis: Koyu mavimsi gri bir sırtı var.

Kaynaklar

Türkiye ve Avrupa' nın Kuşları - DHKD, Bird Guide -

http://www.birdguides.com/html/vidlib/species/Fringilla_coelebs.htm#

http://www.garden-birds.co.uk/birds/chaffinch.htm

KuşTR - http://www.kustr.org/?bolum=yoresel

www.natur-lexikon.com