Saka

Saka » European Goldfinch » Carduelis carduelis

Biyolojik Bilgiler

Tanımı

Saka kuşu (carduelis carduelis, european goldfinch eng.)

ispinozgiller familyasından taneci, ötücü bir kuş türüdür.

En iyi bilinen ötücü kuşlardandır.

Yüzün ön kısmında kırmızı renkli maske , kanat teleklerinin yanlarındaki sarı şerit ve göz ve başın üstünden boyun altına kadar uzanan siyah bir atkı bulunur.

Vücut kahve tonlarında tüylerle bezenmiştir, kanat telekleri siyah ve üstünde beyaz benekler mevcuttur, kuyruk yine siyah ve uç kısmında 4-6 adet beyaz benek(badem)bulunur,

karın altı beyazdır,renk ana hatları ile böyle olmakla beraber mevsim cins ve beslenme rejimine göre değişiklik gösterebilir.

Gencinin başı ve sırtı gri üzerine çizgilidir.

Erkek ve dişisi ilk bakışta aynı görünür.

Ancak erkeğin başındaki kırmızı renk daha geniş bir alana dağılır ve gözlerin arkasına kadar uzanır.

Erkekler dişilerden hafifçe daha büyüktür ve gagaları daha sivridir.

Dişilerin kanatları ve butları daha kahverengidir ve kanatlarında ki sarı işaretler daha soluk ve daha dardır.

Her iki cinste öter ancak erkeklerin şarkısı daha uzun ve güzeldir.

Kesin bir yol ise kanadın dış bölgesinin erkekte siyah dişide kahverengi olması ile ayırım yapılır.

kara başlı isketenin gencinden kuyruğunda sarının olmamasıyla ayrılır.

Uçuşu hareketli ve dalgalıdır.

Erkekleri iri, parlak tüylü,daha uzun gagalıdır,kına renkli maskesi göz dikey hizasının arkasına kadar uzanır,gaganın başla birleştiği bölümdeki bıyık benzeri tüyler siyah renklidir, ayrıca kanatların beden ile birleştiği bölümdeki üst yüzey tüyleri erkeklerde koyu , dişilerde kahverengine kaçar.

Sakalar, içinde farklı ırklar barındıran iki ana gruba bölünmüştür.

Bu iki grup komşu oldukları bölgelerde birbirlerine karıştıkları için ayırt edilebilir bir tüy yapısı olsa da; caniceps grubu ayrı bir tür olarak tanınmamıştır.

CARDUELİS CARDUELİS CARDUELİS GRUBU.

Carduelis carduelis balcanica. Güneydoğu Avrupa.

Carduelis carduelis brevirostris. Kırım, Kuzey Kafkasya.

Carduelis carduelis brittanica. Britanya Adaları.

Carduelis carduelis carduelis. Avrupa anakarasının büyük kısmı, İskandinavya.

Carduelis carduelis loudoni. Güney Kafkasya, İran.

Carduelis carduelis major. Batı Sibirya.

Carduelis carduelis niediecki. Güneybatı Asya, Kuzeydoğu Afrika.

Carduelis carduelis parva. Atlantik Adaları, İber Yarımadası, Kuzeybatı Afrika.

Carduelis carduelis tschusii. Korsika, Sardunya, Sicilya.

CARDUELİS CARDUELİS CANİCEPS GRUBU.

Carduelis carduelis caniceps. Orta Asya'nın güneyi.

Carduelis carduelis paropanisi. Afganistan'dan Batı Himalayalara ve Tien Shan'a.

Carduelis carduelis subulata. Orta Sibirya'nın güneyi

Habitatı

Otsu bitkilerin zengin olduğu ağaçlık alanlar, bozkırlar, orman açıklıkları, fundalıklar, makilikler, Sibirya stepleri, dikenlik açık alanlar, akarsu başları, bahçeler ve köylerde yaşar.

Kışın şehir parklarında da görülebilir.

Yayılışı

Batı Avrupa, Anadolu, Afrika'nın kuzeybatısı ve Mezopotamya ile Hazar Denizi'nin güneyinde yılın her dönemi görülür.

Ortadoğu ve İran civarında kış mevsiminde görülür.

Rusya`nın batısında ve orta kesimlerinde ise sadece yaz mevsiminde görülmektedir.

Hazar denizinin kuzey ve doğusunda ise göç konuğudur.

Ülkemizde Trakya Bölgesi'nde Balcanica alttürü de görülmektedir.

Beslenme

Senelik bitki türlerinin tohumları, çeşitli meyveler, küçük böcek larvaları(seyrek), devedikeni tohumu, karahindiba başta olmak üzere yeşillikler,

darılar, tarakotu tohumu, keten tohumu, ayçiçeği, şalgam tohumu, hububat tohumları, yeşil bitkiler...

Ozellikle dikenli bitkilerin yağlı ve yüksek protein içeren tohumları ile beslenir.

Temel olarak taneci gaga yapısına sahiptir.

Özellikle sonbaharda devedikenleri gibi yüksek ve otsu bitkilerin tohumlarıyla beslenmeyi sever.

Biyolojisi

Dört defaya kadar yavru verebilirler.

Fincan büyüklüğündeki yuvalarını, ağaçların ulaşılması güç dallarının yapraklarının arasına ustalıkla gizlerler.

Çoğunlukla hepsinden yavru çıkan 3-7 adet arası (genel olarak 3-5) yumurta yapar.

Sadece dişi kuşun kuluçkaya yatmasıyla 14. günde yavrular yumurtadan çıkar .

Yavrular yumurtadan çıktıktan 15 gün sonra yuvadan uçar .

Yavruların ilk başta yüz alın ve ense tüyleri boz renklidir.

Ancak ilk tülüz (tüy değiştirme) döneminde normal rengini alır.

Göçü

Genel bir göç hareketi göstermemekle birlikte soğuk iklimlerden sıcağa doğru göç hareketleri yaparlar.

Popülasyonu

Avrupa ve Güney İskandinavya'da 10 milyon çift civarında oldukları tahmin edilmektedir.

Davranışları

Köylerdeki çeşmelerin akıp giden sularının civarını, bulundukları ortamlardaki su birikintilerini çok severler.

Üreme dönemi dışında genel olarak gruplar halinde gezinirler.

Yerel Adlar

Manisa/Soma - Telli (Kanadındaki sarı çizgilerden ötürü)

Hopa - Tiyaspiyon

Kapıdağ - Rum Güzeli

İznik/Derbent BURSA - Kadınka

ÇANAKKALE - Dikencik

Subaşı Köyü HATAY - Dennura

Kemeraltı/İZMİR - Kardinal

Çayeli/RİZE - Ketifeli

Saka kuşu/ "çembercik" / Karadeniz Eregli / Husmenaga

Denizli- Saka- dikenci (uozgur )

Adana - saka- ısırgan mitçiği ( mose)

cembercik, çembelcik, dalagan kuşu, dalgan kuşu, dennure, diken kuşu, gayduli, gengel, hanımcık, hatuncuk, kutan, tellice (Kazım Çapacı)

Halk arasında elmacık kuşu olarak da bilinmektedir. ( Kayseri)

Gelinkuşu-bülbül (Kıbrıs)

Kırmızı maskesi çok geniş olan bireyler "altaştı" olarak adlandırılır.

Ses-Ötüşü

Uçuş sesi berrak ve tatlı bir "tsvit vit vit". Ötüşü sesinin çeşitlemelerinden oluşur.

Bunun dışındaki sesi "giiz".

Ayırıcı Tanı

Ayırıcı Tanı bilgisi bulunamadı

Kaynaklar

http://www.garden-birds.co.uk/birds/goldfinch.html

Türkiye ve Avrupa` nın Kuşları kitabı.

Veteriner Hekim H.EMRE YÜRÜK

http://tr.wikipedia.org

www.sakakusu.net